Duxentus annus (e prus) de economia cun Krugman. (5)

In su 2009, candu sa crisi partida dae s'America, inghitzaat a si spraxiri in totu su mundu, amostrendi ca s'omini a sa poberesa non dd'at mai binta, Paul Krugman at contau 200 annus (e prus) de economia in su New York Times, circhendi de cumprendiri comenti seus arribbaus abi seus.
Po una borta mi nd'at partu lastima de ndi tirai o aciungiri cosa o de circai aterus fueddus po nai is cosas (comenti fatzu giai sempiri in sardunomics) duncas dd'apu sceti tradusiu.
Sa primu parti dd'agatais innoi .
Sa secunda parti dd'agatais innoi .
Sa de tres partis dd'agatais innoi .
Sa de cuatru partis dd'agatais innoi .

Comenti ant fatu is economistas a sballiai aici? - Paul Krugman

V. Nemus dd'iat a ai potziu insertai ...

Me is urtimus tempus, me is arrexonamentus economicus impastaus a tristura, "nemus dd'iat a ai potziu insertai ..." est bessida sa cosa chi andat beni sempiri a dda nai. Est su chi si narat candu is sciasciu fait a ddus insertai, tocaat a ddus ai insertaus e a nai sa beridadi una pariga de economistas ddus iant insertaus e po custu totus is aterus ddus ant fatus a befa candu naraant a donai atentzioni.

Pigaus, po nai, comenti funt crescius totu a una borta is pretzius de is domus e aici e totu comenti ndi funt calaus. Calincunu economista, prus che totu Robert Shiller, si ndi fiat acatau de sa bulluca e iat nau a s'allabai dae su chi podiat sutzediri si si fessat tzacada. Epuru sa genti chi teniat sa responsabilidadi de fai is politicas non est arrennescia a cumprendiri su chi fiat craru. In su 2004, Alan Greenspan, nci iat stratallau is chistionis a pitzus de una bulluca po is domus : "una trocida natzionali de is pretzius aici manna", iat nau, fiat "pagu probabili". Su chi funt crescius is pretzius de is domus, iat nau Ben Bernanke in su 2005, "po su prus est cunformas a is fundamentalis nodius de s'economia". 


Comenti ant fatu a non biri sa bulluca? Po dda nai totu, is interessus chi fiant prus bascius de comenti acostumaant a essiri, forsis nc'intrant cun una parti de su tanti chi funt crescius is pretzius. Podit essiri chi Greenspan e Bernanke aessant bofiu puru fai festas a sa FED po nd'ai bogau s'economia dae sa recessioni in su 2001; amitendi ca meda de cussu arresultau ghetat fundatzionis a pitzus de una bulluca aici manna chi faiat a si nd'atzicai, iant a ai finiu po sciusciai sa festa.

Ma nci fiat atera cosa puru : una cunvintzioni de totus ca is bullucas non funt cosa chi sutzedit. Su chi spantat, candu si torrant a ligiri is promissas de Greenspan, est ca non fiant acotzadas a ita-si-bollat-chi-siat prova - fiant acotzadas a sa seguresa a priori ca non si aessat potzia agatai una bulluca me is domus. E is teoricus de sa finantza fiant ancora prus cirdius a pitzus de custa cosa. In una intervista fata in su 2007, Eugene Fama su babbai de s'ipotesi de s'eficientzia de is mercaus, iat nau "su fueddu bulluca mi fait amachiai" e iat sighiu narendi po ita faiat a si fidai de su mercau de is domus : "Is mercaus de is domus funt prus pagu lissiosus, ma sa genti donat meda atentzioni candu si pigat sa domu. Est s'investimentu prus mannu chi ant a fai, duncas cuntratant e ponint a pari is pretzius. S'oferta amostrat onnia pitica cosa."

Est berus, is chi si pigant sa domu, s'allabant meda castiendi e ponendi a pari is pretzius - est a nai ca ponint a pari su pretziu de sa domu chi megant de pigai cun su pretziu de is ateras domus. Ma custa cosa non narat si de totus is pretzius non nd'at ni conca ni peis. Est torra s'economia de su ketchup : sicumenti ca s'ampudda de ketchup dae duus litrus costat a duus tantis de cussa dae litru, is teoricus de sa finantza narant ca su pretziu de su ketchup depit essiri giustu a marolla.


In pagus fueddus, sa cunvintzioni chi s'agatint mercaus finantziarius eficientis, iat intzurpau medas si non giai totus is economistas in su mentris chi fiat unfrendi-si sempiri de prus sa bulluca finantziaria prus manna de sa storia. E sa teoria de is mercaus eficientis e totu, est sa chi at agiudau a dda fai inghitzai a si unfrai.

Immoi ca sa bulluca s'est tzacada, at scoviau sa beridadi de is arriscus a pitzus de is atividadis chi depiant essiri seguras e at amostrau sa debilesa de su sistema finantziariu. Is famillias americanas ant biu spomporendi-si 13 miliardus de $ de arrichesa. De prus de 6 milionis de personas nc'ant perdiu su trabballu e su tanti de genti sene fai nudda parrit incarrerau concas a sa lacana prus arta dae su 1940. Duncas, conca a cali parti nosi inditat a nosi incarrerai s'economia de oindii contras a custus tempus malus? E nci iaus a depiri crei?

Sighit ...


Po ndi sciri de prus
How Did Economists Get It So Wrong? - Paul Krugman
Duxentus annus (e prus) de economia cun Krugman. (5) Duxentus annus (e prus) de economia cun Krugman. (5) Reviewed by Andrea Maccis on 15:16 Rating: 5

Nessun commento:

Powered by Blogger.