Bancas, dèpidus, sciorrocus : totu su chi serbit a sciri po cumprendi ita est acuntèssiu in Cipro.

Po nai sa beridadi, de su burdellu de Cipro eus scìpiu sceti ca fiat totu una chistioni de bancas e ca su dinai chi moviant cussas bancas fiat fintzas tropu cunformas a una economia pitica comenti e cussa.
E in mesu a totu custu burdellu eus intèndiu unu sciacu mannu de fueddus inglesus : bail-in, bailout, haircut e aici sighendi ...
Ma ita est acuntèssiu deaveras?

In antis de ddu cumprendi tocat a castiai comenti est fata sa contabilidadi (atividadis, passividadis) de una banca.

In pagus fueddus, is atividadis (in inglesu assets) de una banca funt :
- Dinai (in càscia-forti, a giru in totus is bancomats, ...);
- Prèstidus (dinai chi ant imprestau);
- Valoris (billetus de dèpidu de is stadus, cosas ipotecadas, ...).

Invècias is passividadis (in inglesu liabilities) funt : 
- Contus (dinai de is clientis); 
- Dèpidus (dinai chi ddis ant imprestau).

Amancat sceti su capitali po fai torrai su contu, po ita ca su capitali est su chi abarrat tirendindi is passividadis de is atividadis.
Su capitali duncas est s'arrichesa de is meris de sa banca (atzionistas).


Custus nùmerus in susu, funt de una banca frassa chi, comenti si biit, tenit su 10% de capitali cunformas a totus is atividadis e su nùmeru no est postu aici, ca custa mesura (10%) torrat prus o mancu cun su chi est sa capitalizatzioni de su mundu de is bancas.

Est craru ca, ònnia borta chi is atividadis si torrant (ballint prus pagu) po ita si bollat chi siat, su capitali puru si torrat. 
Si su chi si torrant is atividadis est meda, su capitali si torrat a 0 o puru nci atzuvat asuta. 
Candu custu acuntessit, sa banca est fallida, no podit prus torrai su dinai. In inglesu ddi narant insolvency.

Is bancas de Cipro iant pigau unu sciacu mannu de billetus de dèpidu gregus e candu sa Grècia nc'est atzuvada, totu cussu dèpidu at inghitzau a balliri sèmpiri prus pagu. Est po cussu chi is bancas de Cipro funt fallidas : is atividadis si funt torradas aici meda chi si ndi funt papadas su capitali.

Sa beridadi perou est ca po nai ca una banca est fallida serbit prus tempus meda de su chi iat a parri ligendi su chi ballint is atividadis e is passividadis po ita ca : 
- no totu su chi tenint fait a ddu fai a dinai po su chi dd'ant apretziau;
- calincunu de is valoris chi funt scritus dd'ant apretziau sighendi arregulas diferentis de cussas contàbilis.

Duncas is autoridadis acostumant a nci ponni meda tempus a nai si una banca est fallida o no, puru po ita ca, est capassu chi sigant a ddi prestai dinai po circai de ndi dda strantaxai mancai siat giai fallida e custa cosa, po lei, no sèmpiri fait a dda fai.

Candu sa genti si incannugat ca una banca est acanta acanta de falliri, inghitzat su chi in inglesu ddi narant bank run chi no est àteru chi sa genti chi currit a ndi arretirai totu su dinai chi ddoi tenit, in antis chi no fatzat prus a ndi scabulli nudda. Àtera cosa chi acuntessit in su bank run est ca is àteras bancas, chi funt sèmpiri abillendi, no permitant prus a sa banca chi est atzuvendi-nci de fai depidu cun issas.
In Cipro ant circau de cumbati custa cosa serrendi is bancas (bank holiday) po una bella pariga de diis.

Arribaus a custu puntu sa banca no tenit prus nudda de fai e is autoridadis ddi podint nai de serrai in su mentris chi sa chistioni s'arresolvit (o si salvat sa banca o si serrat paghendi su dèpidu) o puru dda lassant aberta po unu tempixeddu (in inglesu a una banca fallida chi abarrat aberta ddi narant zombie bank), chi est su chi at fatu sa BCE (Banca Centrali Europea) cun is bancas de Cipro.

Duncas podint acuntessi duas cosas.

1) Sa banca serrat, si bendint is atividadis e si pagat su dèpidu.
Su malu de custa cosa est ca est capassu chi no ddoi siat su dinai po pagai a totus, puru bendendi is atividadis. Est po cussu chi, sighendi is arrègulas chi narant a chini tocat a pagai po primu e a chini a pustis, si podit arribbai a torrai prus pagu dinai de su chi ddi spetat a calincunu : a custa cosa in inglesu ddi narant haircut.

2) Is autoridadis acònciant sa banca.
Si una banca est manna meda e is autoridadis pensant chi atzuvendi-nci nci tirit totu su chi portat acanta (in inglesu narant TBTF Too Big To Fail chi tradùsiu iat a essi tropu manna po falliri) circant de dda aconciai. 
Sa primu manera est a ddi imprestai dinai po ddi fai torrai sulidu in su mentris chi circat de bendiri is atividadis a unu prètziu bonu, po si ndi torrai a strantaxai a sola. Sa BCE ddu at fatu po unu tempixeddu cun is bancas de Cipro.
Un'àtera manera chi in inglesu ddi narant carve-out est a fai a càmbius de atividadis : is autoridadis donant atividadis bonas a sa banca contras a is atividadis malas (cussas chi ndi funt caladas de prètziu) e nci ddas ponint in una de cussas chi in inglesu ddis narant bad banks (bancas malas).
Un'àtera manera ancora est a fai a càmbius de dinai contras a atzionis nobas de sa banca : is autoridadis pigant atzionis de sa banca. A custa cosa in inglesu ddi narant capital injection.

Custas maneras de aconciai is bancas fait a ddas ponni in pro a unas a unas o amesturadas a pari, ma sa chistioni est : chini depit pagai su chi costat a fai s'acònciu?
Tenei contu ca, po Cipro, su chi costat a salvai is bancas parit chi siat prus o mancu comenti e su 40% de su PBN - Produtu Brutu Natzionali de totu Cipro.

Si ddu pagant is autoridadis, in inglesu ddi narant bailout.
Si invècias ddu pagant (mancai no totu) is chi ddoi teniant su dinai (ndi ddis liant unu tanti), in inglesu ddi narant bail-in chi est su chi est acuntèssiu in Cipro.


Po ndi sciri de prus.
Bailouts, Bail-ins, Haircuts and All That: Program Notes for the Cyprus Banking Drama - Ed Dolan
Bancas, dèpidus, sciorrocus : totu su chi serbit a sciri po cumprendi ita est acuntèssiu in Cipro. Bancas, dèpidus, sciorrocus : totu su chi serbit a sciri po cumprendi ita est acuntèssiu in Cipro. Reviewed by Andrea Maccis on 00:08 Rating: 5

Nessun commento:

Powered by Blogger.