Cantu ballint a beru is arregallus?

Po Paschixedda, ita mellus cosa de arrexonai de arregallus? Sa sorti est ca Diego Zulaga, de su Institute of Economic Affairs at scritu unu artìculu pròpiu po ndi chistionai e asuta agatais sa tradutzioni. 
Passai-si Paschixedda bona!

(Figura liada de pixabay)

Comenti acostat su tempus de is festas, est ora chi is economistas inghitzint a arrexonai che ònnia annu de s'eficièntzia de is arregallus. Is economistas ant inghitzau a ddu fai, prus de bint'annus a oi, po mori de Joel Waldfogel, chi in cussu tempus traballàt me in sa Yale University, chi nd'at strataxau sa critica chi narat ca a arregallai cosa chi no siat dinai, est prus pagu profetosu. Is arrexonis cosa sua funt microeconomia scheta: si su chi fait s'arregallu sciit prus pagu de su chi arricit s'arregallu su chi ddi praxit, unu arregallu chi no siat dinai at a fai a su chi dd'arricit prus pagu profetu chi no su ddi arregallai su dinai po si sceberai calincuna cosa issu e totu.

Pregontendi a is studentis de Yale, Waldfogel iat pensau ca, su chi si perdit a brutu de custu profetu de is arregallus de Paschixedda andat de su 10 a su 33 po centu de su chi costant is arregallus. Su pregontu chi circat de arrespondi is economistas est: po ita est chi sa genti circat ancora de si nci amollai a fai arregallus candu invècias parit chi nci siat un'àtera manera prus eficienti? Chi sa genti at arresòlviu su imperou de su double-coincidence-of-wants (fai a càmbius o impreai su dinai?) impreendi su dinai medas sèculus a oi, po ita est chi sigheus a fai cosas prus pagu baratas po nosu e po is àterus puru?

Custa cosa, fait pensai ca, su chi si ballit s'arregallu - in pagus fueddus sa cosa chi arriceus - po su chi dd'arricit, pagu meda - forsis nimancu acanta acanta - ndi cassat su chi si ballit su fai s'arregallu in sei. Candu mi ndi privu de calincuna cosa chi ballit meda po mimi e dda donu a tui, su impreu e su gosu chi ndi podis tenni est sceti unu paghiteddu de su tanti chi si ballit cussu càmbiu. Deu ndi tèngiu profetu - castiendi a tui chi ti ddu gosas (si sperat chi siat aici) e de su pensai ca apu fatu beni a calincunu àteru.

In prus, nc'at esternalidadis positivas de su fai arregallus. Candu fia pipiu piticu, mi nd'arregordu ca mi praxiat medu su biri a babai candu spantàt a mamai cun is froris. A Paschixedda, is ogus de is pipius candu spoddiant is arregallus insoru, funt grandu gosu po totu sa famìllia. (Su cumpàngiu de traballu cosa mia, Kristian Niemietz, pensat ca forsis su "spantu" chi donant is arregallus si ballit calincuna cosa, mancai is economistas narint ca is consumadoris siant contras a is arriscus.)

Sa cosa chi importat de prus de su fai is arregallus chi s'anàlisi parit no apubit est su chi si ballit che sinnali su ddu fai. Candu ti donu unu arregallu, no seu amostendi-ti sceti ca ti carculu, cun su chi mi costat s'arregallu in sei e cun totu s'àteru spèndiu po dd'agatai, po ddu imboddiai e aici sighendi. Seu puru amostendi-ti cantu beni ti connòsciu (candu sceberu una cosa chi ti ias a essi pigau tui e totu) e cantu mi pòngiu pensamentu po tui (si ti comporu unu lìburu po ti ponni a papai a regimi o unu zigarru a elètricu, o ita-si-bollat chi siat cosa chi pensu chi ti potzat fai stai mellus).

S'arrexoni chi fait spendi de prus a sa genti po arregallai calincuna cosa chi est apretziada prus pagu de su chi costat in dinai, assimbillat a su po ita is bancas, puru in su tempus de su mobile banking (is servìtzius de sa banca chi fait a impreai me in s'arretza) e de is novas in unu patrefillu, spendint unu biaxi de dinai po poderai is ofìcius me in su centru de is citadis. Ambaddus funt sinnalis chi amostant ca s'impìnniu no est cosa de pagu contu, est po tempus meda.

Ma po ita, unu iat a podi pregontai, no fait a amostai ca s'impìnniu cosa tua no est cosa de pagu contu, cun unu arregallu in dinai? Po ita ca po fai unu arregallu in dinai, no serbit chi imprei tempus po sciri ita praxit a su chi ddu depit arriciri ni tempus po circai una cosa chi ddi praxat. Su prexu de su chi ddu arricit, po unu arregallu no in dinai, chi ddi praxat o no, est aici e totu unu arrogu de su capitali sociali chi currit me in su fai arregallus. Chi, aici e totu, est su po ita scarangiaus a arriri e naraus gràtzias a tziedda po su mallioni lègiu, o a su cumpàngiu de afàrius cinesu po su licori chi no fait a ndi bufai. Iaus a podi puru fai fortza e nosi-ddu poni (su mallioni) o nosi-ddu bufai (su licori) candu issus nosi càstiant.

Ma custa no est una cosa panglossiana abì totu andat beni me in su mellus mundu chi fait. Su fai arregallus, che ònnia àtera istitutzioni, cambiat comenti cambiant is tastus, su chi nos'abisòngiat e sa tennologia. Me in sa làcana, ddoi at sèmpiri logu po is guadàngius me in su stai beni. Est po cussu chi est crescendi su arriciri arregallus in dinai - abì su guadàngiu de làcana (marginal capital gain) est bàsciu e s'informatzioni est pagu meda, che me is arregallus de is ajajus. Aici e totu est po cussu chi s'agatant arregallus in casi-dinai, che is gift-cards o is cosas nobas po abasciai su chi costant is transatzionis, che sa wish-list de Amazon, abì fait a scriri totus is cosas chi a unu ddi iat a praxi a arriciri.

Su fai arregallus, amostat s'arrichesa de s'anàlisi econòmica, s'abilidadi cosa sua de fai scerai comenti traballat su mundu, e su poderi chi is cosas nobas tenint de cumbati is ineficièntzias. Candu calincunu s'at a torrai a nari ca is economistas sciint su prètziu de totu ma nudda de su chi si ballit sa cosa, nd'eis a sciri de prus.


Po ndi sciri de prus
Cantu ballint a beru is arregallus? Cantu ballint a beru is arregallus? Reviewed by Andrea Maccis on 21:05 Rating: 5

Nessun commento:

Powered by Blogger.