Ita est su dinai?

Candu no si ddu faint is economistas po cumprendi s'economia, tocat a marolla a piscai de àteras mitzas, dd'eus narau unu biaxi de bortas. Prus che totu po ita ca is àteras scièntzias, forsis casi ca càstiant is cosas de foras, nci dda faint a apubai pinnicas e a bortas puru cosas mannas chi is economistas no scerant.
E insandus cust'orta tocat a sa sociologia e a unu sociòlogu tedescu, Wolfgang Streeck, chi in unu artìculu cosa sua at chistionau de dinai.

(Figura liada de pixabay)
 
Cantu bortas dd'eis intèndiu (e cantu bortas dd'eis pensau bosàterus puru) ca su dinai in sei a solu no podit essi bonu a arrovinai s'economia de unu stadu o de unus cantu stadus? Cantu bortas dd'eis intèndiu (e cantu bortas dd'eis pensau) ca sa cosa no iat a essi mellus de comenti est si fiaus portendi unu dinai diferenti de su chi seus portendi oindii? Forsis seis pensendi-ddu imoi puru e forsis dd'eis a pensai puru a pustis de ai lìgiu totu.
No est chi si ndi depat parri bregùngia, po pagu chi siat su dinai ddu manixaus totus ònnia dii e ddu bieus che un'aina po agiudai a comporai sa cosa, ni prus e ni mancu: donu is oras de traballu cosa mia a su meri e issu mi ddas pagat cun su dinai; arrìciu custu dinai e ddu donu a su butegheri, issu mi torrat cosa de papai o arroba de bistiri, in pagus fueddus. Ddu bieis? Chentze nimancu dd'ai bòfiu fai, seis pensendi a su dinai che una cosa chi sartat de manu in manu, chentze sconciai e chentze aconciai totu s'àteru, seis narendi ca sa "neutralidadi de su dinai" s'agatat a beru.

Est po custu chi nos'agiudat Streeck.
Su chi nos'amostat issu, est ca custa cosa de sa "neutralidadi de su dinai" no est cosa chi est nàscia aici de nudda, no est cosa chi s'òmini at sèmpiri pensau o at sèmpiri scìpiu a solu, est un'idei chi acumpàngiat a manu pigada s'ideologia economica chi arrènniat oindii (is inglesus ddi narant mainstream), chi si tzèrriat "neoliberismu" e chi nosi nc'est imbucada a conca in pari a unu biaxi de àteras cosas chi nosi parint sa normalidadi ma chi de normali no tenint nudda.

Streeck inghitzat torrendi a su traballu de Max Weber (àteru sociòlugu tedescu), "Economy and Society" de su 1922 chi giai sighiat un'àteru traballu, su de Georg Friedrich Knapp (tedescu issu puru ma economista), "The State Theory of Money" de su 1905, po narai craru craru ita est su dinai deaveras: una istitutzioni polìtiga-econòmica strantaxada e acotzada a is stadus, chi comenti e totus is àteras istitutzionis fait profetu a is interessus de calincunu e fait dannu a is interessus de calincunu àteru. Nudda neutralidadi insandus, su dinai chi portaus (pròpriu cussu) a calincunu ddi fait profetu a calincunu ddi fait dannu. Ma no su ndi teni meda o su no ndi teni pagu, ca su no ndi teni fait dannu a totus ... est su dinai in sei cun is manixus cosa sua, cun su poderi cosa sua, chi acònciat o scònciat s'economia.
Pensendi-nci, no est debadas forsis chi is antigus narànt ca "su dinai fait curri s'àcua conca a susu".

E insandus, torrendi a su contu de Streeck a una parti ddoi fiat Weber chi fueddàt de su dinai che una istitutzioni, a s'àtera parti, giai de una bella pariga de annus, ddoi fiat Adam Smith (The Wealth Of Nations, 1776), su babu de su liberismu e de su neoliberismu puru, chi fueddàt de su dinai che de una aina neutrali, de una cosa bella chi serbiat a marolla po fai cresci su comèrciu e s'economia de is stadus. Duas maneras de imperrai sa "chistion dinai", una a s'imbressi de s'àtera.
Po ita est chi una at bintu? Nexi de is economistas? Seguru, ma no sceti de issus, narat Streeck.

A pustis de is gherras mondialis sa sociologia at sceberau, in pagus fueddus, de lassai chi s'economia dd'essant castiada e prugada sceti is economistas e faendi aici a is sociòlogus ddis est tocau a marolla a pigai po bonu su chi naràt s'economia mainstream chi cun Smith ddoi teniat su Santu Giuanni e a lassai a perdi in prenu su chi naràt Weber, nudda de prus e nudda de mancu.
Alloddu po ita nosi parit sa normalidadi su pensai chi su dinai siat una cosa neutrali chentze poderi e aici e totu nosi parit strambu su pensai chi siat una istitutzioni capassa de aconciai o de sconciai is interessus e sa vida de sa genti.

Streeck po agiudai a cumprendi, arremonat unu traballu de Talcott Parsons e de Neil Smelser (Economy and Society) duus sociòlogus americanus connotus meda, chi in su 1956 fueddànt de su dinai biendi-ddu sceti che su poderi de comporai sa cosa o de fai parri sa genti chi ndi tenit mellus de is chi no ndi tenint. Unu bonu de paperi chi donat poderi a pitzus de is cosas chi fait a comporai. E a sa sociologia americana, sighit Streeck, puru cun totu su chi fiat acuntessendi in domu insoru chi giai ddu fait a cumprendi, dd'est tocau a abetai a is annus 90 po arribai a narai ca su dinai fiat prus de su chi narànt Parsons e Smelser, candu Bruce Carruthers, Sarah Babb e àterus sociòlogus de sa sociologia economica noba funt torraus a Weber po amostai comenti su dinai fessat un'arma me in sa gherra chi cumbatint is mercaus.

Sa sociologia tedesca puru (Niklas Luhmann o Jürgen Habermas), narat Streek contendi de is annus 80, ndi iat piscau su cuncetu cosa sua de dinai de Parsons e duncas de Smith aici e totu, faendi-ndi nasci una filera de chistionis mannas chi nd'ant scanciau sa polìtiga de s'economia, cambiendi s'idei de "economia capitalista" in "economia scheta" chi parrit bivat gràtzias a leis naturalis cosa sua e totu, scarescendi-si-ndi de comenti invècias s'economia siat ni prus e ni mancu de una fotogràfia tirada a sa gherra de interessus chi a intru de sa sociedadi cumbatit a chini tenit prus poderi contras a chini ndi tenit prus pagu.

Unu contu longu su de Streeck e de su dinai, chi sighit fintzas a oindii, po arribai a chistionai de Europa, de Euro e de comenti su dinai che istitutzioni polìtiga-economica chi fait profetu a calincunu a dannu a calincunu àteru, candu sa genti (po mori de is intelletualis) ddu biit che una cosa neutrali, nci dda fatzat a sconciai totu su bellu chi agatat.


Po ndi sciri in prus
Why the Euro Divides Europe - Wolfgang Streeck - New Left Review
Ita est su dinai? Ita est su dinai? Reviewed by Andrea Maccis on 16:44 Rating: 5

Nessun commento:

Powered by Blogger.