S'indipendentzia at a essiri barata po is scotzesus?



Su 18 de cubudanni de su 2014 is scotzesus ant a votai  po s'indipendentzia issoru, scioberendi si si ndi bolint scanciai dae su Renniu Uniu (UK).

Parrit chi po immoi, sa chistioni de su depidu non apat arriciu s'atentzioni chi ddi minescit, po ita ca sa genti acostumat a pensai ca guadangendi s'indipendentzia si podit inghitzai de belle nou. Ma non est aici e duncas unus cantu economistas funt inghitzendi a ndi arrexonai, po ita ca, si sa Scotzia bessit indipendenti, sa primu cosa dae fai at a essiri a pratziri totus is atividadis e is passividadis de su Renniu Uniu intra is chi abarrant e is chi si ndi andant.

Mancari custa siat una chistioni de acordius chi s'ant a fai, est manna sa probabilidadi chi is atividadis tochit a ddas pratziri cunformas a sa geografia (e duncas a sa Scotzia dd'iant a tocai sa parti prus manna de su petroliu e de su gas) e is passividadis tochit a ddas pratziri a manera pro capite.

Castiendi is contus, in su 2016/2017 (prus o mancu candu is scotzesus ant a bessiri indipendentis a beru si scioberant aici ocannu chi benit) su raportu deficit/PBN (Prodotu Brutu Natzionali) scotzesu at a bessiri de su 86% contras a su 102% chi at a bessiri su de is chi abarrant in su Renniu Uniu. 

Comenti at funtzionai sa cosa?

Ca a sa Scotzia dd'at a tocai a fai unu programma po pagai sa parti sua de depidu a su Renniu Uniu, coberendi su dinari de ddis torrai indepidendi-si, bendendi billetus nous de depidu scotzesu.

Comenti nos'ant imparau (a dolu mannu) s'Europa e s'Euro, sa chistioni de su depidu est acapiada a strintu cun su dinari chi si scioberat de portai, po ita ca una borta chi s'economia est feta sa primu cosa chi apubant is strangius est su depidu e po ddu poderai in s'arrastu in su tempus longu fait a si dda giogai sceti in duas maneras : cun sa fiscalidadi (spendendi prus pagu e/o crescendi is pagamentas) o cun is interessus (seghendi-ddus e duncas faendi torrai su chi ballit su dinari). E candu is cosas funt grais ambaduas, tocat a ddas imperai in pari, chi fait.

Po ita is scotzesus funt arrexonendi-ndi? Po ita ca ancora non ant scioberau, si bessint indipendentis, si ddis cumbenit a abarrai cun sa sterlina o a ndi bessiri, ma su guvernu issoru at nau ca iat a essiri praxili a poderai su matessimu dinari de su Renniu Uniu, sempiri chi su Renniu Uniu narat ca ej.
E s'Europa est faendi-ddis scola : in una unioni monetaria is stadus a is orus funt is prus debilis candu incapitat de ndi cassai una sciustura chi ndi benit dae foras, ca non fait a s'aprigai totus asuta de su paracu de is stadus de mesu e non fait nimancu imperai su poderi de su dinari po si sciugai, ca su poderi a pitzus de su dinari non ddu tenint.

Is chistionis po sa Scotzia duncas funt duas :
  • cantu at a essiri grai su chi ddi costat su depidu?
  • de cantu iat a depit essiri su surplus chi ddis permitit de abarrai in s'arrastu de sa sustenibilidadi de su depidu in su tempus longu? 
Dae is contus (fatus castiendi su chi sutzedit in Europa) parrit chi po abarrai in s'arrastu de sa sustenibilidadi de su depidu (sighendi su chi narat Maastricht) e duncas arribai in 10 annus a su 60% de deficit/PBN, si totu andat beni (duncas sene crisis), sa Scotzia iat a depiri poderai unu 3,1% cunformas a su PBN de surplus fiscali primariu (in pagus fueddus una borta pagaus is interessus su tanti chi guadangiat su guvernu iat a depiri essiri de prus de su chi spendit de su 3,1% de su PBN). 
Cosa chi, a nai sa beridadi, parrit grai meda, biu ca dae su 2000 a su 2012 sa Scotzia at poderau unu deficit de prus o mancu su 2,3%.

Est po custu chi una de is possibilidadis chi est nd'bessida a pillu est de fai unu debt-for-oil swap cun su Renniu Uniu : unu acordiu po donai unu tanti de is guadangius de su petroliu contras a unu tanti de depidu.

A una manera o a s'atera, parrit chi s'indipendentzia non at a essiri a baratu mancu po issus.


Po ndi sciri de prus
The Scottish question - Angus Armstrong, Monique Ebell
Scottish independence: Oil for debt swap proposed - Tom Peterkin
Oil-for-Debt Swap May Cut Economic Risk in Independent Scotland - Peter Woodifield
S'indipendentzia at a essiri barata po is scotzesus? S'indipendentzia at a essiri barata po is scotzesus? Reviewed by Andrea Maccis on 14:46 Rating: 5

Nessun commento:

Powered by Blogger.