Candu s'informatica stait in faci a is bancas : su Bitcoin.

Su Bitcoin (BTC/XBT o ฿) est una genia de dinari eletronicu, inventau in su 2009 dae unu (o forsis fiant una pariga) chi non si sciit nimancu a chini siat e chi est arremonau in totu su mundu cun su nomingiu de Satoshi Nakamoto.

Sa diversidadi de su Bitcoin cunfrontas a su dinari chi connosceus, est ca non est cumandau/guvernau dae un'autoridadi tzentrali (est manixau e poderau in pei cun una retza de nuus paris peer-to-peer fata cun totus is computer de chini bolit intrai in su sistema po ddu cresciri) e prus che totu ca non lassat arrastu de chini ddu manixat spendendi-ddu, incascendi-ddu o movendi-ddu.

Onnia Bitcoin est fatu cun unu biaxi de contus matematicus postus in pari in una faina stentosa chi si tzerriat "mining" (comenti e chi su dinari nou ndi ddu boghint deretu dae miniera) e chi est pensada po bessiri sempiri prus longa e prus grai comenti nci passat su tempus, po ita ca depit essiri sempiri prus grai a fai dinari nou (a ndi ddu bogai dae miniera), tenendi contu puru ca est stetiu giai firmau su tanti chi si podit ponniri a curriri in totu : prus o mancu 21 milionis. 
De prus non si nd'at a podiri fai mai e custu po ita ca su Bitcoin nascit po ndi tirai a chini-si-bollat-chi-siat su poderi de fai apretziai prus a baratu su dinari faendi-ndi ateru, sa chi tzerriaus svalutatzioni.

Sa retza (nuu po nuu), fait a castiadori de su tanti de dinari chi si ndi bogat dae miniera, ma fait puru a castiadori de comenti su dinari si movit dae unu nuu a s'ateru, scriendi in unu registru onnia novidadi, chi a pustit benit spedida, po fai a manera chi totus is nuus scipiant totu su chi est sutzediu a su dinari chi est currendi.
E biu ca custa faina est aici stentosa chi provat is fortzas a onnia nuu, prus o mancu onnia 10 minutus unu de is nuus de s'arretza chi at mandau novidadis a su registru (novidadis arricidas dae s'arretza), incasciat unu tanti (25 po immoi) de Bitcoin. Est aici chi si ndi bogat su dinari dae miniera.

Su Bitcoin (e is sordus de Bitcoin, chi si tzerriant satoshis) fait a ddu comporai paghendi-ddu cun ateru dinari in medas borsas de su mundu e prus che totu fait a ddu moviri dae unu salvadinari eletronicu a un'ateru passendi a suba de internet.
Biu ca non abarrat arrastu de comenti su Bitcoin si movit a traessu in sa retza, est meda circau po fai pagamentas de cosas pagu praxilis po sa giustitzia, ma a su imbressi, biu ca su chi si ballit est tropu pagu seguru (1฿ est passau dae 20$ a 250$ a 150$ in pagu prus de unu mesi) est fintzas unu dinari timiu.

Una novidadi aici manna e aici stramba chi arriscat de trumbullai su mundu de s'economia, nosi donat sa possibilidadi de incarrerai unu arrexonamentu a pitzus de su dinari, comenti ddu bieus, ita nosi parrit e comenti invecias est a beru, po ita ca su prus de sa chistioni est de sentidu.

Po ita ca su Bitcoin, est fillu de duus sballius mannus chi fait meda genti pensendi a su dinari :
  • pensant chi su perigulu prus mannu po s'economia siat s'inflatzioni e chi is bancas tzentralis fatzant dinari nou a scavuadura, sene si ndi acatai ca su tanti de dinari postu a curriri depit cresciri candu serbit a lungiri is arrodas a s'economia chi sinunca si iat a firmai;
  • pensant chi si potzat agatai una genia de dinari sentzeru, chi abarrit limpiu mancari sa genti ddu tochit cun su brutori cosa sua, sene pensai ca su dinari prus che una cosa est un'idei, una ferramenta chi ballit sceti po ita ca sa genti ddu arreconoscit e ddu arricit, ma bogau a foras de cussa genti non ballit nudda.
E a sa matessima manera, non sceti su Bitcoin est nasciu mali, ma est nasciu puru strupiau, cun duas pecas chi non faint a arresolviri e chi ddu pintant che unu dinari sene poderis:
  • non at a essiri mai arreconotu dae su stadu po ita ca est foras de sa possibilidadi de du guvernai e duncas non at a tenniri mai credibilidadi prena;
  • est cirdiu (su tanti chi at a essiri postu a curriri est giai firmau) ma s'economia (chi crescit lestra e aici lestra si torrat puru) tenit abisongiu sempiri de prus de flessibilidadi.
A nai sa beridadi una cosa futa Bitcoin nosi dda arregordat : ca s'economia po funtzionai ghetat fundatzionis a marolla a suba de calincuna cosa fidada, una Banca Tzentrali indipendenti o stiddiada de su poderi de su stadu, o mancari calincuna cosa peus, che s'isperu chi atera genti arreconnosciat su chi ballit unu dinari fatu in una retza de computers.


Po ndi sciri de prus
How does Bitcoin work? - The Economist explains
The Antisocial Network - Paul Krugman
Bitcoin is ludicrous, but it tells us something important about the nature of money - Neil Irwin
Adam Smith Hates Bitcoin - Paul Krugman
Candu s'informatica stait in faci a is bancas : su Bitcoin. Candu s'informatica stait in faci a is bancas : su Bitcoin. Reviewed by Andrea Maccis on 00:55 Rating: 5

Nessun commento:

Powered by Blogger.