In su dinai partziu sa banca si ddoi setzit.

Su chi est acuntessendi custas diis a una pariga de bancas italianas, at inghitzau a ponni pensamentu a sa genti chi tenit calincunu soddu arreguau, po ita ca est partu, po sa primu borta, chi calincuna cosa no siat prus comenti pensaiaus e ca is bancas no funt cussas cascias-fortis chi pariant.

Unu artìculu chi at scritu Daniel Amerman (òmini chi at traballau annus e annus cun is bancas e is mercaus finantziàrius, scritori e consulenti), agiudat a cumprendi comenti is cosas si siant furriadas a fundu in susu sene chi sa genti si ndi siat acatada deaveras, ghetendi fundatzioni po su chi seus inghitzendi a biri custas cidas e chi medas timint chi possat peorai puru.

Comenti narat Amerman e totu, candu una rivolutzioni inghitzat, est capassu ca luegu no si nd'acatat nemus e est capassu aici e totu chi serbant annus a is studiosus de stòria po torrai a castiai totu e po nci dda fai a nai : labai, est inghitzau totu tali dii.

E duncas forsis, su chi at inghitzau custa "rivolutzioni", sa rivolutzioni de su bail-in, fait a pensai chi siat unu paperi de su IMF (FMI - Fundu Monetàriu Internatzionali) de su 2012, bessiu a pustis chi su G20 iat nau ca tocàt a agatai àteras maneras po arresolvi is chistionis finantziàrias.

In custu paperi, is studiosus de su IMF arrexonant de unu mundu abì is arriscus po su sistema finantziàriu no funt sparèssius ma funt peus chi mai. Chistionant de SIFI (Systemically Important Financial Institution) chi no funt àteru che istitutzionis finantziàrias aici mannas de nci dda fai a nci atzuvai totu su sistema po ita ca funt sèmpiri prus pagus, manixant arriscus sèmpiri prus mannus e funt acapiadas a strintu puru cun is guvernus de is stadus. In pagus fueddus si nci atzuvat una de custas SIFI est capassu ca nci tirat calincunu stadu puru, ma aici e totu, si nci atzuvat calincunu stadu est capassu ca nci tirat puru calincuna de custas SIFI.

Est po cussu chi is studiosus de su IMF si funt atrivius a pensai una manera noba po arresolvi totu custas chistionis. Su fueddu chi narat totu est : asseguratzioni.

In pagus fueddus s'idei est a sceberai una pariga de arratzas de investimentus chi fiant sienda po is meris, ma chi aici, de una dii a s'àtera, pròpiu sienda no funt prus, po ita ca is meris, sene si nd'essi acataus, ant nau ca ei a fai fiantza a totu su sistema cun sa sienda insoru. Sigomenti ca is meris de custas siendas est capassu chi no siant cuntentus meda comenti si nd'acatant, su IMF consillat de apunteddai sa cosa cun sa lei, po no serbiri su permissu de is meris po ddu fai e puru po nci arrennesci a nci imboddiai is investimentus bècius sene abetai is nous.

Custa manera de arresolvi sa chistioni, chi in Europa eus giai biu po Cipro est spainendi-si a lestru in totu su mundu, cun is guvernantis chi pensant de ai assegurau su sistema e invècias parit chi àteru no siant faendi che amaletzai a is investidoris.

Castiaus, agiudendi-nosi cun s'artìculu de Amerman comenti traballat a beru sa cosa e ita bolit nai po su chi pensaus de sciri de is bancas e de su sistema bancàriu.

Candu nci portaus dinai a sa banca, in pagus fueddus seus liendi de sa sienda cosa nosta po ddu donai a sa banca, a manera chi ddu portit comenti pensat chi siat mellus po ddi fai fai frutu. Comenti nci ddu portaus sa banca custu dinai, sa banca e totu si scriit unu dèpidu chi tenit cun nosu, nosi depit cussu dinai. Duncas sa passividadi de sa banca est sa sienda cosa nosta. Comenti iaus giai biu innoi, candu su chi si ballint is atividadis de sa banca si torrat aici meda de bessiri prus pagu de su chi si ballint is passividadis, po ita ca sa banca at sceberau mali su de fai cun su dinai, insandus sa banca no est prus bonu pagadori e sballat (bankrupt).

Pensai-nci beni ca custa est sa chistioni : cun s'idei de su bailout (liai dinai de foras po aconciai su scònciu de una banca) comenti fiat primu, sa banca sballàt candu is atividadis si torrànt aici meda de no nci dda fai a coberri prus is passividadis. 

Cun s'idei de su bail-in (liai dinai de aintru po aconciai su scònciu de una banca) invècias, sa banca sballat candu tenit tropu passividadis e funt is passividadis e totu chi amaletzant sa banca.

E si eus cumprèndiu ca is passividadis chi faint sballai sa banca funt sa sienda cosa nosta, no nci bolit meda a cumprendi ca si calincuna cosa andàt a trotu, is arrespramius cosa nosta est capassu chi paghint su prètziu.

Cantu pensais chi possat essi segura custa manera de aconciai is scòncius?

Po ndi sciri de prus
Have Revolutionary New Rules For Rescuing Banks & Corporations Also Put Your Savings & Pension At Risk? - Daniel Amerman
From Bail-out to Bail-in: Mandatory Debt Restructuring of Systemic Financial Institutions. - IMF Staff Discussion Note - Jianping Zhou, Virginia Rutledge, Wouter Bossu, Marc Dobler, Nadege Jassaud, and Michael Moore